توسط: همانطور که می‌دانید نوشتن پایان نامه یکی از مهم‌ترین اقدامات شما در مقاطع تحصیلی ارشد و دکتری است؛ تاثیر پایان نامه در آینده تحصیلی و شغلی دانشجویان، باعث شده تا نوشتن آن با حساسیت زیادی همراه باشد؛ به همین دلیل خیلی از دانشجویان برای نگارش پایان نامه، با سردرگمی و خیلی اوقات ترس زیادی روبرو هستند. اما همه این احساسات منفی برای زمانی است که دانشجو، از استاندارد و مراحل کلی نگارش پایان نامه خبر ندارد.
پایان نامه با چارچوبی مشخص و خاص انجام می‌شود که دانشجویان تمامی رشته‌ها، باید از آن استفاده کنند. البته که قطعا بسته به موضوع و رشته تحصیلی، روش پژوهش می‌تواند متفاوت باشد. آموزش نوشتن پایان نامه به شما کمک می‌کند که بتوانید با برنامه ریزی در یک مسیر مشخص، این مرحله مهم تحصیلی را پشت سر بگذارید. ما در این مقاله از سرچینو، به طور کامل نحوه نوشتن و مراحل پایان نامه را به شما آموزش می‌دهیم.
مرحله اول: انتخاب کردن موضوع مناسب
اولین بخش نوشتن پایان نامه، مهم‌ترین مرحله است؛ در این مرحله شما باید موضوع پایان نامه خود را مشخص کنید. انتخاب موضوع برای نگارش پایان نامه همراه با شاخص‌ها و نکاتی است که باید رعایت کنید؛ همین نکات هستند که باعث ایجاد تفاوت بین پایان نامه و یک مقاله معمولی می‌شوند. به طور مثال باید موضوعی را انتخاب کنید که در رشته و گرایش تحصیلی شما، از اهمیت زیادی برخوردار است. موضوعی که اهمیت زیادی داشته باشد، قطعا برای آن منابع زیادی هم وجود دارد و تحقیق را می‌توانید راحت‌تر انجام دهید.
مرحله دوم: انتخاب منابع مورد نیاز برای تحقیق
بعد از این که موضوع پایان نامه خود را مشخص کردید، برای نوشتن پایان نامه باید سراغ منابع مورد نیاز بروید. برای انتخاب منابع تحقیق، باید به نکات مهمی دقت کنید؛ به طور مثال منابع باید علمی، معتبر و تایید شده باشند. در مرحله قبلی باید موضوع را به گونه‌ای انتخاب کرده باشید که به اندازه کافی برای آن منابع و مراجع علمی وجود داشته باشد؛ اما اگر این گونه نیست، می‌توانید برای دسترسی به منابع علمی لازم، از اساتید خود کمک بخواهید و یا از مقالات مروری که توسط دیگر پژوهشگرها در سراسر جهان نوشته شده است استفاده کنید.
برای جمع آوری اطلاعات معتبر، باید سراغ منابعی در قالب کتاب‌ها، مقالات، ژورنال‌ها و… بروید. همچنین در صورت نیاز، می‌توانید از پایان نامه هایی که قبلا منتشر شده اند هم استفاده کنید؛ اما استفاده از پایان نامه های قبلی، صرفا باید به بهانه افزایش آگاهی نسبت به آن موضوع و گرایش باشد. منابعی که انتخاب می‌کنید، باید توسط اساتید تایید شوند. همچنین انتهای نوشتن پایان نامه باید نام رفرنس‌های خود را ذکر کنید.
این مقالات را باید در جدولی تحت عنوان “ادبیات مروری موضوع” جمع آوری و در پایان نامه خود دسته بندی کنید. بسیار مهم است که در فرآیند نوشتن پایان نامه، از پروپوزال تا شرح بیشتر فرضیات، مشکل مورد بررسی و… از نقل قول‌هایی از منابع معتبر استفاده کنید.
یکی دیگر از اهمیت‌های جمع آوری و مطالعه منابع، نوشتن یک پرسشنامه استاندارد است. در واقع، به جز در مواردی خاص، دانشجو اجازه ندارد تا پرسشنامه‌ای بدون منبع بنویسد. تمامی سوالات پرسشنامه با توجه به روش استفاده آن‌ها در مقالات دیگر، مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه به نکات بیشتری در مورد اهمیت نوشتن پرسشنامه می‌پردازیم.
پرسشنامه پایان نامه خود را با دقت انتخاب کنید
یکی از ابزارها و روش‌هایی که در فرایند تحقیق و نوشتن پایان نامه به شما کمک زیادی می‌کند، طراحی و تکمیل پرسشنامه‌ای مناسب است. خیلی از دانشجویان طراحی پرسشنامه را خیلی جدی نمی‌گیرند و این موضوع، مشکلات زیادی را در روند مراحل پایان نامه به وجود می‌آورد. برای تکمیل فرایند تحقیقات و به دست آوردن داده‌های درست، بسیار مهم است که از سوالات درست و دقیق در نوشتن پرسشنامه خود استفاده کنید. یک پرسشنامه دقیق در پایان نامه تاثیر مستقیمی بر افزایش کیفیت و اعتبار تحقیق و پژوهش شما دارد. برای انتخاب و نوشتن یک پرسشنامه خوب باید نکات زیر را در نظر بگیرید:
- هدف: ابتدا هدف پرسشنامه را به شکلی شفاف مشخص کنید. در واقع باید تعیین کنید که پرسشنامه مورد نظر، برای جمع آوری چه نوع داده‌هایی طراحی شده و به چه سوال‌هایی پاسخ می‌دهد.
- دقت سوالات: سوالاتی که مشخص می‌کنید باید دقیق، شفاف و همچنین قابل فهم باشند. از سوالاتی که چند معنایی و مبهم هستند، خودداری کنید.
- بررسی پرسشنامه: برای این که مشکلات احتمالی پرسشنامه برای شما مشخص شود، می‌توانید آن را روی گروه کوچکی از جامعه آماری اجرا کنید.
- استفاده از شاخص‌های روایی و پایایی: این شاخص‌ها در واقع پرسشنامه را از ابعاد مختلف بررسی می‌کنند.
مرحله سوم: برنامه ریزی مطالب
مرحله سوم از آموزش نوشتن پایان نامه شامل برنامه ریزی مطالب است. یکی از مشکلات اصلی دانشجویان برای پایان نامه نویسی این است که از نقطه شروع و نقطه پایان مطالب خود مطلع نیستند؛ به زبانی ساده‌تر، خیلی‌ها نمی‌دانند مطالب را چگونه پیاده سازی کنند. برای رفع این مشکل می‌توانید از برنامه ریزی مطالب استفاده کنید. به طور مثال در نظر گرفتن فصول زیر برای نوشتن مطالب پایان نامه، می‌تواند به شما کمک زیادی کند.
- مقدمه: ابتدا از نوشتن مقدمه شروع کنید؛ در مقدمه باید مخاطب را به طور شفاف با هدف و موضوع پایان نامه خود آشنا کنید. نوشتن مقدمه پایان نامه، خود می تواند زیر شاخه‌های مختلفی داشته باشد. به طور مثال می‌توانید بخشی را برای بیان اصطلاحاتی تخصصی که قرار است در طول متن استفاده شود در نظر بگیرید.
- مرور فعالیت‌ها: در فرایند نوشتن پایان نامه باید یک فصل را برای مرور فعالیت‌هایی که تا به حال درباره این موضوع انجام شده در نظر بگیرید. به طور مثال می‌توانید پژوهش‌ها و نتایجی که توسط محققین تا به حال انجام شده است را بررسی کنید.
- روش تحقیق و پژوهش: روش‌ها و ابزارهای پژوهش برای رشته‌های تحصیلی مختلف متفاوت هستند؛ در بخش سوم پایان نامه مطالب خود می‌بایست روش تحقیق و پژوهش خود در مطرح کنید. به طور مثال باید توضیح دهید که از روش کیفی یا کمی استفاده کرده‌اید. انتخاب روش پژوهش، به موضوع و مقطع تحصیلی بستگی دارد.
- پیاده سازی داده‌ها: این بخش در نوشتن پایان نامه با هر نوع برنامه ریزی باید وجود داشته باشد. در واقع در این بخش باید داده‌هایی که در طول پژوهش به دست آورده‌اید را پیاده سازی کنید. برای ارائه داده‌ها و نتایج علمی، باید در کنار متن، حتما از نمودارهای مختلف هم استفاده شود؛ این کار به مخاطب برای درک داده‌ها کمک بیشتری می‌کند.
- نتیجه گیری: در انتهای نگارش پایان نامه باید حتما نتیجه تحقیق و پژوهش انجام شده را توضیح دهید. اگر به دنبال حل یک مسئله بودید، باید راه حل خود را حتما بیان کنید. همچنین اگر نوآوری را ارائه داده‌اید، نتیجه نهایی آن را به مخاطب اطلاع دهید.
مرحله چهارم: طی کردن فرایند نگارش پایان نامه
بعد از این که برای نوشتن پایان نامه و مطالب آن برنامه ریزی کردید، باید نگارش را آغاز کنید. نگارش پایان نامه یکی از حساس‌ترین مراحل است؛ به طوری که اگر به شیوه درستی آن را انجام ندهید، قطعا با مشکلاتیمثل مشکل مدیریت زمان روبرو می‌شوید. خیلی از افراد به یکباره شروع به نوشتن می‌کنند و در پایان، با مشکلات زیادی مثل جابجایی مطالب و حتی غلط‌های املایی مواجه می‌شوند. برای این که بدانیم چگونه پایان نامه بنویسیم، باید از یک سری تکنیک‌های خاص استفاده کنیم. به طور مثال برخی از تکنیک‌های نوشتن پایان نامه شامل موارد زیر هستند:
- تکنیک نگارش مرحله‌ای: می‌توانید طبق برنامه ریزی مطالبی که در بخش قبلی انجام دادیم، ابتدا هر بخش را به صورت مرحله‌ای و جدا بنویسید. سپس اگر متن اولیه مشکلی داشت، آن را برطرف و در نهایت به فایل اصلی اضافه کنید.
- تکنیک دو پیش نویس: دو پیش نویس را در نظر بگیرید؛ در پیش نویس اول متن کلی پایان نامه را نگارش کنید. سپس در پیش نویس دوم همان متن را با رعایت نکات نگارشی بنویسید. این کار به شما کمک می‌کند که در نهایت، نیاز به ویرایش کل پایان نامه نداشته باشید.
- تکنیک ایجاد چک لیست: این تکنیک بر ایجاد یک چک لیست نگارشی و نوشتن طبق آن اشاره دارد. این گونه در نهایت به تمام محتوا و جزئیات آن پرداخته شده است.
در کنار نوشتن پایان نامه، باید به زمان هم توجه زیادی داشته باشید. در واقع مدیریت زمان، جزو نکات مهم در پایان نامه نویسی است. برای مدیریت زمان در طول انجام پایان نامه، می‌توانید از تکنیک‌های زیر استفاده کنید:
- تکنیک تقسیم زمان: تقسیم زمان بستگی به میزان تمرکز و انرژی شما دارد. به طور مثال می‌توانید بازه‌های 20 دقیقه نگارش و 10 دقیقه استراحت را برای خود تنظیم کنید. این کار باعث افزایش انرژی شما می‌شود.
- ایجاد تقویم: می‌توانید برای نگارش هر بخش از پایان نامه، یک محدوده زمانی خاص از تقویم را در نظر بگیرید. به طور مثال یک هفته را به نوشتن فصل اول اختصاص داده و ماه بعدی را به تحقیقات اختصاص دهید.
- اولویت بندی نگارش: اولویت بندی نگارش باید بسته به میزان اهمیت هر بخش انجام شود. به طور مثال ابتدا مقدمه اهمیت زیادی دارد؛ اما بعد از آن بخش‌های تحقیق و داده در نوشتن پایان نامه از اهمیت زیادی برخوردار هستند.
استفاده از ابزارها و تکنیک های جدید و به روز در نوشتن پایان نامه
در گذشته نوشتن پایان نامه واقعا کار خسته کننده و سختی بود؛ اگرچه الان هم سختی‌های خود را دارد، اما با ظهور ابزارهای جدید، می‌توانید نگارش را با دقت، نظم و همچنین سهولت بیشتری انجام دهید. به طور مثال در طول پژوهش خود برای جمع آوری داده، با منابع زیادی روبرو هستید؛ مدیریت این منابع در بلند مدت کار سختی است؛ با استفاده از ابزارهای زیر، می‌توانید مدیریت منابع را آسان‌تر و حرفه‌ای‌تر انجام دهید.
- EndNote: با استفاده از این ابزار می‌توانید منابع پژوهش خود را دسته بندی و ذخیره کنید.
- Mendeley: این ابزار برای مدیریت منابع و حتی ارتباط با سایر محققین استفاده می‌شود. استفاده از آن کاملا رایگان است.
- Google Scholar: با استفاده از این ابزار تخصصی گوگل، می‌توانید خیلی راحت مقالات علمی را پیدا کنید.
بخش زیادی از سختی نوشتن پایان نامه، مربوط به نگارش و ویرایش متن آن است. ابزارهای زیر این کار را برای شما آسان می‌کنند.
- Scrivener: اگر می‌خواهید از تکنیک خاصی برای نگارش پایان نامه استفاده کنید، این ابزار قابلیت‌های فوق العاده‌ای را به شما ارائه می‌دهد.
- Grammarly: این ابزار به شما کمک می‌کند تا بتوانید ایرادات نگارشی را در متن خیلی راحت پیدا و اصلاح کنید.
مدیریت زمان و برنامه ریزی برای پایان نامه نویسی از اهمیت زیادی برخوردار است. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم که به صورت شخصی و گروهی، از ابزارهای زیر برای این منظور استفاده کنید.
- Trello: در این برنامه می‌توانید وظایف خود را تعریف و مدیریت کنید؛ امکان استفاده از ترلو به صورت تحت وب و موبایل وجود دارد.
- Asana: این ابزار هم دقیقا کاربرد ابزار قبلی را دارد و کاملا رایگان است.
برای پایان نامه خود با داده‌های زیادی روبرو هستید؛ برای این که بتوانید این داده‌ها را راحت‌تر مدیریت کنید، بهتر است سراغ ابزارهای زیر بروید:
- Google Forms: با این ابزار گوگل خیلی راحت و سریع می‌توانید طراحی پرسشنامه را انجام دهید.
- SurveyMonkey: این ابزار قابلیت‌های پیشرفته‌ای را برای ساخت پرسشنامه در اختیار شما قرار می‌دهد.
- Excel: قطعا اکسل بهترین برنامه برای تحلیل داده‌های آماری و ترسیم نمودارهای مختلف است.
استفاده هوش مصنوعی در پایان نامه
این روزها در عصر هوش مصنوعی به سر می‌بریم و ابزارهای زیادی برای انجام کارهای مختلف به وجود آمده‌اند. برخی از ابزارهای هوش مصنوعی به طور تخصصی برای نگارش و تحلیل داده هستند و می‌توانند برای نوشتن پایان نامه و مقالات مختلف، کاربرد فوق العاده‌ای داشته باشند. اما برای استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی در نگارش پایان نامه، باید به نکات مهمی توجه کنید.
ابزارهای هوش مصنوعی می‌توانند تحقیقاتی را درباره موضوع پژوهش شما ارائه دهند؛ اما با این وجود برای پژوهش و تحقیق پایان نامه، شما همچنان باید مستقیما سراغ منابع علمی بروید؛ چرا که گاها خیلی از ابزارهای موجود، اطلاعات به روز و کاربردی را ارائه نمی‌دهند. اما در مقابل برای پیدا کردن رفرنس‌های علمی و دریافت ایده، می‌توانید از این ابزارها استفاده کنید.
دریافت داده از ابزارهای هوش مصنوعی و استفاده مستقیم از آن‌ها در پایان نامه، اصلا پیشنهاد نمی‌شود؛ خیلی از این داده‌ها امکان دارد که تکراری و ساختگی باشند. محتوای تکراری داخل پایان نامه، باعث می شود که تحقیق شما توسط اساتید و داوران در جلسه دفاع از پایان نامه پذیرفته نشود.
انجام پایان نامه در سرچینو
نوشتن پایان نامه کار زمان‌بر و بسیار حائز اهمیتی است که در مقطع ارشد و یا دکتری باید انجام دهید؛ اگر زمان و امکانات کافی را برای انجام آن ندارید، اصلا جای نگرانی نیست؛ چرا که متخصصین سرچینو آماده کمک به شما در این حوزه هستند. شما در هر مقطعی که هستید، می‌توانید پژوهش و نگارش پایان نامه خود را به متخصصان سرچینو بسپارید.
در هر لحظه می‌توانید از کیفیت بالای خدمات و همچنین پاسخگویی متخصصان سرچینو، به صورت رایگان استفاده کنید. اگر نیاز به مشاوره در این زمینه دارید، کافی است فرم کوتاه پایین صفحه را تکمیل کنید. سپس در کوتاه‌ترین وقفه زمانی، مشاوران سرچینو برای ارائه خدمات مشاوره به صورت رایگان، با شما تماس می‌گیرند.
سخن پایانی
در آموزش نوشتن پایان نامه دانستید که داشتن یک مسیر واضح و شفاف، به انجام پژوهش و نگارش کمک زیادی می‌کند. لذا برای این کار حوصله و زمان زیادی را اختصاص دهید. همچنین در صورت نیاز، حتما از خدمات مشاوره تیم تخصصی سرچینو استفاده کنید.
