توسط: پایان نامه به زبان ساده، یک پروژه تحقیقاتی است که در مقاطع تحصیلی ارشد و دکتری انجام می شود. به طور معمول، انجام پایان نامه از همان مقطع ارشد اهمیت پیدا می کند. دانشجویان در این مقطع باید اقدام به نوشتن پایان نامه ارشد کنند. بخشی از دروس مقطع ارشد و دکتری آموزش محور هستند؛ اما بخشی دیگری از آن در محوریت تحقیق و جمع آوری دانش انجام می شود.
پایان نامه عموما بیشتر از 80 صفحه و بر مبنای یک موضوع علمی است. برای این که بهتر بدانید پایان نامه چیست، باید توجه داشته باشید که پایان نامه از نظر روش تحقیق در دو نوع کلی کمی و کیفی صورت می‌گیرد. در پایان نامه های کمی در واقع داده‌ها و اطلاعاتی که در طی مراحل انجام تحقیق به دست آمده‌اند را با استفاده از روش‌های آماری کمی تحلیل می‌کنیم. در مقابل پایان نامه کیفی بیشتر بر کشفیات جدید و طراحی مدل تمرکز دارد.
مراحل انجام پایان نامه
مسلما پس سوال “پایان نامه چیست؟” اولین چالشی که در ذهن افراد مطرح می‌شود چگونگی انجام پایان نامه است. برای نوشتن پایان نامه باید یک مسیر شفاف و مشخص را پیش روی خود داشته باشید؛ در غیر این صورت در شلوغی و سختی دروس ارشد و همچنین زمان کمی که دارید، سردرگم می‌شوید. ما در ادامه مراحل انجام پایان نامه ارشد و مقاطع دیگر را به طور دقیق برای شما توضیح می‌دهیم.
1. موضوع پایان نامه را مشخص کنید
نقطه شروع انجام پایان نامه، تعیین موضوع آن است. برای تعیین موضوع شما باید از همان ابتدا جستجو و تحقیق زیادی را در زمینه فعالیت و رشته خود انجام دهید. به طور مثال اگر دانشجو رشته‌های مهندسی هستید، باید در راستای مقاله‌های علمی از پیش منتشر شده و پروژه‌های انجام شده رشته خود، تحقیق کنید. در این مسیر قطعا با ایده‌های پژوهشی و علمی خوب و جدیدی رو به رو می‌شوید. معمولا حتی در پایان خیلی از مقاله‌های علمی و پژوهشی، پیشنهادهایی برای توسعه آن تحقیق، از سمت پژوهشگر ارائه شده است.
2. ارائه موضوع و مسئله پایان نامه
بعد از این که موضوع پایان نامه ارشد را انتخاب کردید، وقت آن رسیده که موضوع را در دانشگاه برای استاد مربوطه ارائه دهید. باید مسئله و چالشی که در پایان نامه به آن می‌پردازید را به شکلی شفاف بیان کنید. اگر تا به حال برای موضوع انتخاب شده تحقیق و توسعه‌ای انجام نشده باشد، توسط استاد راهنما و مشاور تایید می‌شود. همچنین مسئله و چالشی که در پایان نامه با آن روبرو هستید، بهتر است از سطح علمی بالایی برخوردار باشد؛ به شکلی که در انتهای پایان نامه، به یک پاسخ و راه حل برای آن دست پیدا کنید.
برای بیان موضوع و چالش پایان نامه، باید از یک فرم پروپوزال استفاده کنید. این فرم مقداری شبیه اقدامی است که باید در فصل اول پایان نامه انجام دهید. اگر بتوانید این فرم را با استاندارد و دقت خوبی ارائه دهید، می‌توانید از آن در فصل اول هم استفاده کنید. معمولا یک استاندارد کلی برای میزان شباهت موضوع پایان نامه ارشد با پژوهش‌های تا به حال انجام شده وجود دارد؛ به طور مثال موضوع انتخاب شده، نهایتا باید 30 درصد با تحقیق‌های تا به حال انجام شده شباهت داشته باشد. اگر میزان شباهت بیشتر از این میزان باشد، طبیعتا موضوع از سمت اساتید دانشگاه رد می‌شود.
3. فصل اول پایان نامه؛ تشریح مسئله
در فصل اول پایان نامه، باید موضوع، مسئله و یا همان چالشی که با آن روبرو هستید را بیان کنید. در این فصل بسیار مهم است که بتوانید موضوع و مسئله را به شکلی شفاف بیان کنید؛ به طور مثال، مشکلاتی که مسئله به وجود آورده و برطرف می‌کند را کامل توضیح دهید.
4. فصل دوم پایان نامه؛ توضیح مفاهیم
قطعا شما در طول پایان نامه ارشد خود، بارها از کلمات و مفاهیم تخصصی زیادی استفاده می‌کنید؛ به همین دلیل در فصل دوم باید این کلمات و مفاهیم را برای مخاطب توضیح دهید. این گونه خواندن فصل‌های بعدی برای مخاطب آسان‌تر می شود.
5. فصل سوم؛ شرح روش پژوهش
همان طور که در توضیح پایان نامه چیست هم ذکر کردیم، پایان نامه در دو نوع کمی و کیفی خلاصه می شود. در فصل سوم باید کامل توضیح دهید که پایان نامه ارشد شما از کدام نوع است. همچنین باید مسیر پژوهش خود را کاملا توضیح دهید.
6. فصل چهارم؛ ارائه اطلاعات
در فصل چهارم اطلاعاتی را که در طول روند پژوهش خود بدست آورده‌اید را ذکر کنید. شرح اطلاعات باید در قالب نمودار‌ها و جداول مختلف باشد. اطلاعات باید واضح توضیح داده شوند. اگر در فصل دوم مفاهیم را به خوبی توضیح داده باشید، در این فصل اطلاعات به خوبی قابل فهم خواهند بود.
7.فصل پنجم؛ نتیجه گیری
در فصل پنجم باید به بحث درباره نتیجه پژوهش خود بپردازید. این بخش برای اساتید از اهمیت زیادی برخوردار است. در واقع باید بیان شود که طبق اطلاعات بدست آمده، به چه صورت چالش‌های مربوطه برطرف شدند.
دفاع از پایان نامه چیست و چگونه انجام می شود؟
بعد از این که نوشتن پایان نامه ارشد تمام شد، باید سراغ دفاع از پایان نامه خود بروید. البته باید دقت داشته باشید که تمام شدن پایان نامه، به معنای آمادگی برای دفاع از آن نیست؛ بلکه یک سری اقدامات ضروری باید انجام شوند. مهم‌ترین کاری که خودتان باید انجام دهید، بررسی میزان شباهت یا حتی تداخل پژوهش شما با پژوهش‌های از قبل انجام شده است. در این راستا باید با استفاده از ابزارهایی که وجود دارند، این میزان شباهت را بررسی کنید.
بعد از انجام این کار باید با استاد راهنما و مشاور، ارتباط برقرار کنید؛ به طور مثال باید اتمام پایان نامه خود را اعلام کنید تا زمانی در آینده برای انجام دفاعیه به شما اختصاص داده شود. معمولا در خیلی از دانشگاه‌ها، یک سامانه برای انجام این کار در نظر گرفته شده است. در این سامانه شما درخواست دفاع از پایان نامه ارشد را ثبت می‌کنید و در صورت موافقت، یک زمان برای شما تعیین می‌شود. معمولا بین زمان درخواست و زمان دقیق دفاع از پایان نامه، باید 15 روز فاصله وجود داشته باشد.
درخواست شما باید توسط اساتید راهنما، مسئول آموزش و مسئول دفاعیه‌های کارشناسی ارشد تایید شوند. در جلسه دفاع از پایان نامه ارشد معمولا دو داور وجود دارند؛ یکی از آن‌ها از داخل دانشگاه و دیگری از دانشگاهی دیگر است. لذا شما باید سر ساعت تعیین شده در محل دفاع از پایان نامه حضور داشته باشید. در نهایت داوران جلسه نمره نهایی شما را اعلام می‌کنند.
انواع پایان نامه
پایان نامه انواع مختلفی دارد و برای این که کامل‌تر بدانید پایان نامه چیست، باید با تمام آن‌ها آشنا شوید. در واقع هر نوع از پایان نامه، نوعی روش پژوهشی را در اختیار شما قرار می‌دهد. در هر نوع پایان نامه، شما با یک استاندارد پژوهشی روبرو هستید که با تکیه بر آن، می‌توانید پژوهش خود را انجام دهید. دقت داشته باشید که انتخاب نوع پایان نامه، بستگی به رشته و همچنین موضوع پژوهش شما دارد. در ادامه به توضیح هر کدام از آن‌ها می‌پردازیم.
1. پژوهش بنیادی
پژوهش بنیادی با نام پژوهش نظری هم شناخته می‌شود. این روش پژوهش به افزایش دانش نظری و همچنین درک اصول و مفاهیم پایه می‌پردازد. منظور از دانش، مفاهیم موجود در آن حوزه علمی یا تحصیلی است. شما با استفاده از روش پژوهش بنیادی، دانش فعلی را درک می‌کنید، قوانین علمی جدید را پیدا می‌کنید و در نهایت، یک سری نظریات جدید را از سمت خود ارائه می‌دهید.
اما چه کسانی باید در پایان نامه خود، از پژوهش بنیادی استفاده کنند؟ معمولا کسانی باید روش پژوهش خود را بنیادی انتخاب کنند که به دنبال رفع یک چالش نیستند. در واقع هدف در پایان نامه، باید دستیابی به یک سری علوم نظری جدید و همچنین توسعه علم مربوطه باشد. به طور مثال اگر در یک رشته پزشکی درس می‌خوانید، باید با استفاده از پژوهش بنیادی، به روش‌های جدید شناسایی و درمان یک بیماری خاص بپردازید.
2. پژوهش کاربردی
بر خلاف پژوهش بنیادی، در پایان نامه هایی که بر مبنای پژوهش کاربردی هستند، باید با یک چالش و مسئله روبرو باشید. در این نوع پژوهش، با تکیه و تحلیل و تحقیق نظری، یک روش و یا راه حل را برای چالش به وجود آمده ارائه می‌دهید. چالشی که با آن طرف هستید، در واقع باید یک مسئله به وجود آمده واقعی در رشته تحصیلی مورد نظر باشد. با تکیه بر دانشی که در طول پژوهش به دست می‌آورید، باید یک مسئله علمی و کاربردی ارائه دهید.
این چالش و در ادامه مسئله، باید علمی و در زمینه صنایع، جامعه یا حتی فناوری باشد. دقت داشته باشید راهکاری که در پژوهش کاربردی خود در قالب پایان نامه ارشد ارائه می‌دهید، باید بلافاصله قابل استفاده باشند. پس نتیجه می‌گیریم که این نوع پژوهش و پایان نامه، صرفا جنبه افزایش اطلاعات ندارد و باید کاربردی باشد. برای این کار، باید حتما از داده‌های واقعی استفاده کنید.
3. پژوهش بنیادی-کاربردی
طبق تعریفی که در بخش‌های قبلی داشتیم، باید بگوییم که این نوع پژوهش، در واقع ترکیب مفیدی از پژوهش‌های بنیادی و کاربردی است. به جرات می‌توان گفت که این روش پژوهش روشی کامل است و می‌توان از آن برای پایان نامه های ارشد و دکتری در رشته‌های مختلف استفاده کرد. در این روش پژوهش، شما ابتدا دانش نظری خود را در زمینه تحصیلی که در آن فعالیت دارید گسترش می‌دهید؛ سپس به یک سری مفاهیم و نظریات جدید دست پیدا می کنید.
در ادامه با استفاده از دانش جدیدی که کسب کرده‌اید، به دنبال راهکاری کاربردی برای چالشی خاص می‌روید. با ادغام این دو روش پژوهش، در واقع می‌توانید چالش‌های بزرگی را برطرف کنید. به طور مثال اگر مسئله‌ای که با آن روبرو هستید در سطح ملی و جهانی باشد، با کمک این روش پژوهشی، می‌توانید پایان نامه یا نتیجه گیری کاربردی و کامل ارائه دهید. پژوهش بنیادی-کاربردی زمان و همچنین تحقیقات بیشتری را هم نیاز دارد.
4. پژوهش مروری
در پژوهش مروری شما هیچ دانش، مفهوم و روش کاربردی جدیدی را ارائه نمی‌دهید. در این روش، اقدام به جمع آوری، خلاصه سازی و در نهایت تحلیل پژوهش‌های از قبل انجام شده می‌کنید. به زبانی ساده‌تر، پژوهش‌ها و تحقیق‌هایی که در گذشته توسط پژوهشگرهای دیگر انجام شده است را مرور و خلاصه سازی می‌کنید. از این روش پژوهش به هیچ وجه نمی‌توانید در پایان نامه خود استفاده کنید؛ چرا که روشی جدید را ارائه نمی‌دهید.
در ابتدا گفتیم که نهایتا نباید بیشتر از 30 درصد اطلاعات با پژوهش‌های قبلی شباهت داشته باشد؛ اما در این روش پژوهش، 100 درصد اطلاعات، از پژوهش‌های قبلی استخراج شده است.
5. پژوهش گردآوری و گزارش موارد نادر
در این روش پژوهش، شما به جمع آوری موارد خاص و کمیاب می‌پردازید. در واقع شما با داده‌هایی که در دسترس عموم هستند سر و کار ندارید؛ به همین دلیل نمی‌توانید راهکار خیلی دقیق و کاربردی را برای چالش‌ها و مسائل روزی که حوزه علمی مربوطه با آن روبرو است بیان کنید. لذا پژوهش گردآوری وارد نادر در نوشتن پایان نامه، عموما توسط اساتید تایید نمی‌شوند؛ چرا که نتیجه این نوع پژوهش در پایان نامه ارشد، کاربرد خوبی در راستای حل چالش‌های موجود ندارد.
هدف از نوشتن پایان نامه ارشد و دکتری چیست؟
برخی از دانشجویان پایان نامه را صرفا یک واحد درسی تصور می‌کنند؛ اما در واقعیت این طور نیست. هدف از نوشتن پایان نامه در مرحله اول، افزایش توانایی‌های دانشجو در پایان دوره تحصیلی است. دانشجو با نوشتن پایان نامه در نهایت توانایی خود را در زمینه پژوهش، تحقیق و حل مسئله افزایش داده؛ همچنین از دید نظری، دانش بیشتری را در رشته خود کسب کرده و این موضوع در آینده کاری او هم تاثیر گذار است. موارد زیر برخی از اهداف مهم پایان نامه ارشد و دکتری هستند.
- افزایش دانش دانشجو
- حل یک مسئله مهم در زمینه تحصیلی
- افزایش توانایی دانشجو در زمینه نگارش پژوهش‌ها و مقالات علمی و تحقیقی
- بهبود نگرش علمی
- افزایش توانایی در زمینه جمع آوری داده‌های مهم علمی
- به کار بردن پایان نامه و نتیجه آن در رزومه
- تسلط و افزایش توانایی در ارائه
کاربرد هوش مصنوعی در پایان نامه
این روزها که در عصر هوش مصنوعی به سر می‌بریم، می‌توانیم از کاربردهای آن در زمینه پایان نامه هم استفاده کنیم. هوش مصنوعی با توجه به ابزارهایی که ارائه داده است، در زمینه‌های مختلف می‌تواند به شما برای نوشتن پایان نامه ارشد کمک کند. موارد زیر تعدادی از کاربردهای هوش مصنوعی در پایان نامه هستند.
- شما می‌توانید از هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌ها استفاده کنید. این کار باعث می‌شود تا تحلیل داده‌های بزرگ مقداری برای شما آسان‌تر شوند. اما دقت داشته باشید که جمع آوری داده را خودتان در ابتدا باید از مراجع علمی معتبر انجام دهید.
- از هوش مصنوعی می‌توانید برای نوشتن پایان نامه کمک بگیرید. البته نباید نوشتن تمام بخش‌های پایان نامه را به هوش مصنوعی بسپارید؛ اما برای ایده‌یابی و کمک گرفتن می‌توانید سراغ ابزارهای موجود بروید.
- اگر برای پیدا کردن مرجع علمی معتبر به مشکل خوردید، می‌توانید با کمک هوش مصنوعی، تعدادی از مراجع معتبر و مهم را پیدا کنید.
- قبل از دفاع از پایان نامه، می‌توانید با کمک هوش مصنوعی نتیجه پژوهش خود را پیش‌بینی و تحلیل کنید.
انجام پایان نامه در سرچینو در کمترین زمان
پایان نامه همیشه یک چالش مهم و تقریبا سخت پیش روی دانشجویان ارشد و دکتری است؛ برای نوشتن پایان نامه، نیاز به زمان، تحلیل، تحقیق و دانش اولیه نسبتا خوبی دارید. سرچینو برای کمک به شما در نوشتن پایان نامه های تحصیلی از متخصصان رشته های مختلف کمک می گیرد.
در طول انجام پایان نامه، می توانید با متخصصان به صورت مستقیم در هر لحظه در ارتباط باشید. برای مشاوره و کمک در انجام پایان نامه در سرچینو و یا حتی دریافت تعرفه، کافی است فرم پایین صفحه را تکمیل کنید. حتی در صورت نیاز، می توانید از خدمات مشاوره رایگان سرچینو بهره‌مند شوید.
سخن پایانی
پایان نامه هم در دوران تحصیلی و هم بعد از فارغ التحصیل شدن، تاثیر فوق العاده زیادی در زندگی تحصیلی و کاری شما می‌گذارد؛ پس این واحد درسی را جدی بگیرید و اهمیت زیادی برای آن قائل شوید. ارائه یک پایان نامه با موضوعی حائز اهمیت و ارائه یک راه حل مهم، در خیلی از اوقات می‌تواند سکوی پیشرفت دانشجویان باشد.
